عفاف و حیا در اسلام؛ چرا و چگونه؟

در روایات اسلامی، لباس ­های محرک امیال جنسی و منافی عفت و حیا ممنوع اعلام شده است.
 

چکیده :  در تعالیم اسلام هرگونه پوشش و آرایش هنگام حضور در اجتماع، که مخالف عفت و حیا باشد و باعث تهییج و برانگیختن احساسات شهوانی در جامعه شود، منع گردیده است. در این مقاله به سه نوع پوشش که از سوی اسلام منع شده است، اشاره می­ کنیم. با ما همراه باشید.
 
تعداد کلمات 1230 /  تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

 

اسلام برای پوشش و آرایش همسران محدودیتی قائل نشده است، اما برای نوع پوشش و آرایش در برابر نامحرمان و هنگام حضور در اجتماع، خواستار عفاف و حیا شده و بر همین اساس حدودی را نیز تعیین کرده است.
بر اساس این اصل، هرگونه پوشش و آرایش، از هر نوع و شکل و رنگ و مدی که مخالف عفت و حیا باشد و باعث تهییج و برانگیختن احساسات شهوانی در جامعه به شمار رود، منع گردیده است؛ چرا که مطلوب اسلام آن است که زنان و مردان مسلمان در فعالیت­ های اجتماعی و هنگام رویارویی با نامحرمان، با جنبه های انسانی خود حضور یابند، نه با جنبه های حیوانی و شهوانی که نتیجه آن انحطاط فرد و جامعه است.

به برخی از پوشش هایی که رعایت عفاف و حیا به وسیله آنها امکان پذیر نبوده و از سوی اسلام منع گردیده اشاره می کنیم:

خداوند جامه های زیبا را وسیله ای برای پوشاندن و آراستن اعضای بدن می داند و آن را از آیات و نشانه های خود می شمارد و می فرماید:
« یَا بَنِی آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنَا عَلَیْکُمْ لِبَاسًا یُوَارِی سَوْآتِکُمْ وَرِیشًا وَلِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِکَ خَیْرٌ ذَلِکَ مِنْ آیَاتِ اللَّهِ لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ»[1]
 ای فرزندان آدم! ما برای شما لباسی که عورت های شما را بپوشاند و جامه های زیبا ( که به آن خود را بیارایید) فرو فرستادیم و لباس تقوی بهتر است. اینها همه از آیات خداست که شاید خدا را یاد آرند.
در تعالیم پیشوایان اسلام نیز در همه حال «عفت و حیا» محترم شمرده شده و عریان ساختن اعضای بدن منع گردیده، تا آنجا که حتی در خلوت و تنهایی نیز عریان بودن تمام بدن مکروه اعلام شده است.
حضرت علی (ع) فرمودند:
اذا تعرَّى الرَجل نَظَر إلیه الشّیطانُ - فطمع فیهِ فاستتروا؛[2]
وقتی کسی لخت می شود، شیطان بر او نظر می کند و به وسوسه می افتد، پس خودتان را بپوشانید.
از روایت ذکر شده، ضرورت پوشاندن بدن و اجتناب از لخت و عریان بودن اعضای بدن مسلم میگردد؛ از همین روی، هر چه مدل لباس به طرف عریان شدن و نشان دادن قسمتی از اعضای لخت بدن متمایل شود، مثل شلوارهای کرکره ای و مانتوهای آستین کوتاه و استفاده از شال و روسری های کوتاه یا تیشرت های کوتاه و شلوارهای آویزان پسران از عفت و حیا دورتر می شود و تمایلات جنسی بیشتر تحریک می شود.
این موضوع برای زنان و دختران که در تحریک امیال جنسی نقش مؤثرتری دارند بیشتر تأکید شده، به همین دلیل از این جنس خواسته شده تا از نمایان کردن زینت های خود اعم از زینت­های جسمانی که موجب تحریک مردان می گردد و زینت های جانبی مانند آرایش و... - پرهیز کنند. امام باقر (ع) درباره لباس های کوتاه که موجب نمایان شدن زینت های جسمانی زنان می شود چنین فرمودند:
لایصلُحُ للمرأه المسلمه أن تلبَسَ اللخُمُر والدُّروع الّتی لا تُواری شیئا؛[3]
برای زن مسلمان شایسته نیست که روسری و پیراهنی بپوشد که چیزی را نپوشاند.
از پیامبر خدا(ص) نیز نقل شده که ایشان نهی فرموده که زن برای غیر شوهرش زینت کند و اگر چنین کند بر خدا حق است که ای آتش بسوزاند.[4]
 

در منابع اسلامی، از لباس نازک که با عفت و حیا منافات داشته و نقش مؤثری در تحریک امیال جنسی دارد منع شده است. حضرت علی (ع)فرمودند:
من رقَّ ثوبُه رقّ دِینُه؛[5] هر کس پیراهن نازک ( و بدن نما) بپوشد، دین خود را رقیق و نازک کرده است.
البته روشن است که غرض از لباس ضخیم، استفاده از لباس های کلفت و زمستانی در چهار فصل نیست، بلکه منظور طرد و رد استفاده از لباس های نازکی است که بدن نما باشد.
در روایت دیگری از عایشه نقل گردیده: خواهرش اسماء در حالی که لباس نازکی به تن داشت، نزد رسول خدا(ص) آمد، حضرت روی از وی برتافت و فرمود:
یا اسماء أن المرأه اذا بلغت المحیض لم تصلح أن یرى منها الا هذا و هذا و اشار الى وجهه و کفیه؛[6]
ای اسماء! هنگامی که زن به بلوغ می رسد، صحیح نیست که غیر از این قسمت و این قسمت از بدنش پیدا باشد و به صورت و کفین خویش اشاره کرد.
 

از دیگر لباس هایی که به دلیل تحریک امیال جنسی و منافات با عفت و حیا از سوی اسلام ممنوع اعلام گردیده، لباس هایی است که با وجود پوشش تمام بدن، به دلیل تنگ و چسبان بودن و هم چنین نوع دوخت و جنس لباس، اعضای حساس و برجستگی های بدن را نمایان ساخته و تمایلات جنسی را بیدار سازد.
 

اسلام می خواهد زن طبق خصوصیات و خلقیات زنانگی خود رفتار کند و مرد هم طبق خلقیات مردانگی خود زندگی کند تا هماهنگی نظام خلقت از تعادل خود خارج نگردد. اگر زنان رفتار مردانه داشته باشند و مردان احساس زنانگی کنند زندگی انسان درهم آمیخته خواهد شد و بی ثباتی بر زندگی اش حاکم خواهد گردید. لذا بر اساس اصول اسلامی، زن نباید از زن بودن خود احساس حقارت کند و خود را به مرد شبیه کند و مرد نیز نباید با مرد بودن خود احساس بیگانگی کند و خود را به شکل زنان در آورد، بلکه باید بین لباس مردان و لباس زنان تفاوت وجود داشته باشد و هر یک از این دو قشر لباس مخصوص خود را بپوشند.
در روایات متعددی، اشخاصی که خود را به شکل جنس مخالف در بیاورند یا در رفتار و لباس پوشیدن و ... خود را مانند جنس مخالف کنند مورد لعن خدا و رسولش قرار گرفته اند.
 امام باقر (ع) فرمودند:
لا یجوز لها (للمرأه) أن تتشبّه بالرّجال لأنّ رسول الله لعن المتشبّهین من الرّجال بالنّساء و لعن المتشبّهات من النّساء بالرّجال؛[7]
جایز نیست بر زن که خود را شبیه مردان کند، به دلیل این که رسول خدا لعن کرده مردانی که خود را شبیه زنان کنند، و زنانی که خود را شبیه مردان کنند.
در روایت دیگری از نبی مکرم اسلام آمده است:
أربع لعَنَهم الله من فوق عرشه... المرأه تتشبّه بالرّجال و قد خلقها الله انثی؛[8]
چهار گروه را خدا از رحمت خویش دور کرده و خدا و رسولش و ملائکه بر آنان لعن می فرستند. یکی از این گروه ها، زنانی هستند که خود را شبیه مردان می کنند.

منبع:
موسوی؛ سید حسن (1394)، مد و مدگرایی و جایگاه آن در سبک زندگی اسلامی، انتشارات بوستان کتاب، قم، چاپ اول.

 
 

[1] اعراف، آیه ۲۶.
[2] مجلسی، بحارالأنوار، ج ۲۳، ص ۷۲.
[3] طبرسی، مکارم الأخلاق، ص ۹۳.
[4] طبرسی، مکارم الأخلاق، ج ۲، ص ۳۵۵.
[5] بحارالأنوار، ج ۱۰، ص ۱۰۲،
[6] بهاء الدین خرمشاهی و مسعود انصاری، پیام پیامبر، ص ۴۲۲
[7] محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۲۴۶.
[8] همان، ج ۱۳، ص ۲۰۳.